TI EINAI TO FIR
TI EINAI TO FIR
Κάποις βασικές έννοιες που καλό είναι να τις κατανοούμε:
Το FIR είναι ίσως η ζώνη που προβάλλεται λιγότερο στις ελληνοτουρκικές διενέξεις.
Πράγματι, η βεντάλια των Τουρκικών διεκδικήσεων περιλαμβάνει κυρίως όλες τις υπόλοιπές ζώνες κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων (Αιγιαλίτιδα, Εθνικό Εναέριο Χώρο, ΑΟΖ και Υφαλοκρηπίδα), καθώς και λοιπές διεκδικήσεις όπως γκρίζες ζώνες, αποστρατικοποίηση νησιών κ.ο.κ., αλλά διεκδικήσεις επί του FIR συνήθως δεν προβάλλονται. Αυτό συμβαίνει λόγω του ιδιαίτερου καθεστώτος του FIR, το οποίο θα παρουσιαστεί στην συνέχεια.
Πάντως, αυτό δεν συνεπάγεται πως δεν έχουν υπάρξει ιστορικά σημαντικές διαφορές και σοβαρές αντιπαραθέσεις επί αυτής της ζώνης. Ελληνοτουρκικές διαφορές για το FIR εξακολουθούν και υφίστανται μέχρι σήμερα, απλώς οι διαφορές αυτές έγκεινται στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό, και δεν αφορούν διεκδικήσεις κυριότητας ή οριοθέτησης όπως ισχύει με τις άλλες ζώνες.
Πιο συγκεκριμένα, το FIR είναι ακρωνύμιο για το Flight Information Region (στην ελληνική, Περιοχή Πληροφοριών Πτήσης). Είναι ζώνη κυριαρχικών δικαιωμάτων και όχι κυριαρχίας.
Τo FIR μιας περιοχής παίρνει το όνομα της πόλης όπου βρίσκονται εγκατεστημένες οι αρμόδιες αρχές. Μικρές χώρες έχουν συνήθως μόνο ένα FIR, ενώ μεγαλύτερες χώρες έχουν περισσότερα, λ.χ. η Ελλάδα έχει ένα, το FIR Αθηνών, ενώ η Τουρκία έχει δύο, το FIR Κωνσταντινούπολης και το FIR Άγκυρας, ενώ η Ιταλία έχει τρία.
Το FIR μιας περιοχής μπορεί να αποτελείται από Εθνικό Εναέριο Χώρο, και μπορεί να αποτελείται και από Διεθνή Εναέριο Χώρο, όπως ισχύει με το FIR Αθηνών. Αυτή τη στιγμή, και έως ότου οροθετηθεί πλήρως η ελληνική Υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ, το FIR αποτελεί με διαφορά την μεγαλύτερη ζώνη κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας.
Εν αντιθέσει με τις υπόλοιπες ζώνες κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων, τα FIR όλων των χωρών (αρμόδιων αρχών) του κόσμου έχουν χωριστεί από έναν διεθνή οργανισμό για λόγους ασφάλειας της διεθνούς αεροναυτιλίας, τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (International Civil Aviation Organization / ICAO).
Από μόνο του αυτό το γεγονός περιορίζει πιθανές τουρκικές διεκδικήσεις εις βάρος της Ελλάδας.
Αναφορικά με τις αρμοδιότητες ενός κράτους, ή ορθότερα, της εκάστοτε αρμόδιας αρχής (καθώς ένα κράτος δύναται να έχει περισσότερα του ενός FIR που διοικούνται από ισάριθμες αρχές) στο FIR, αυτές είναι κυρίως ο έλεγχος και η διαιτησία της εναέριας κυκλοφορίας.
Ο έλεγχος και η διαιτησία είναι αποκλειστικές αρμοδιότητες κάθε αρμόδιας αρχής FIR. Συγκεκριμένα, η εκάστοτε αρμόδια αρχή έχει την ευθύνη για την ασφάλεια, την ομαλή διεξαγωγή και την διευκόλυνση της εναέριας κυκλοφορίας πολίτικών και κρατικών αεροπλάνων. Ακόμη, εντός του FIR παρέχονται υπηρεσίες εναέριας κυκλοφορίας (Air Traffic Services) και κάποιες πιο εξειδικευμένες, τεχνικές υπηρεσίες.
Αναφορικά με τις ελληνοτουρκικές διαφορές επί του θέματος.
Η πρώτη αμφισβήτηση του FIR Αθηνών από την Τουρκία έλαβε χώρα κατά την διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο, στα τέλη Ιουλίου του 1974, όπου με οδηγίες προς αεροναυτιλλομένους (NOTAM) όρισε περιοχές του Αιγαίου Πελάγους ως επικίνδυνες περιοχές.
Μέχρι τότε, και από την οριοθέτηση των FIR από τον ICAO, η Τουρκία δεν είχε ξανά προβεί σε αμφισβήτηση των ορίων του FIR Αθηνών. Κορύφωση των αμφισβητήσεων αυτών, αποτέλεσε η έκδοση της NOTAM 714 στις 6 Αυγούστου του 1974 από την Τουρκική μεριά, η οποία αποτέλεσε μία de facto απόπειρα διχοτόμησης του Ελληνικού χώρου.
Η Τουρκία ζητούσε μέσω αυτής της NOTAM από τα διεθνή αεροσκάφη που περνούσαν το μέσο του Αιγαίου να λαμβάνουν σχετικές οδηγίες και υπηρεσίες από το FIR Κωνσταντινούπολης και όχι από το FIR Αθηνών, όπως ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) είχε ορίσει και όπως ζητάει το Διεθνές Δίκαιο του Αέρα.
Η Ελλάδα απάντησε με αντί ΝΟΤΑΜ (ΝΟΤΑΜ 1157) όπου κατήγγειλε ως παράνομη την ΝΟΤΑΜ της Τουρκίας και ανέφερε πως το FIR Αθηνών δεν μπορεί πλέον να εγγυηθεί την ασφάλεια της διεθνούς αεροναυτιλίας σε εκείνη την περιοχή λόγω της Τουρκικής ΝΟΤΑΜ.
Οι πτήσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας για εκείνο το διάστημα σταμάτησαν, τα διεθνή αεροσκάφη αναγκάζονταν να ακολουθούν εναλλακτικούς αεροδιαδρόμους για την διεξαγωγή των πτήσεων τους (κάτι που ήταν κοστοβόρο και ασύμφορο για τις αεροπορικές εταιρίες και τους επιβάτες) και για λίγο καιρό στο FIR Αθηνών πετούσαν μόνο ελληνικά αεροσκάφη που συνέδεαν την ηπειρωτική με την νησιωτική Ελλάδα.
Η Τουρκία αναγκάστηκε τελικά να αποσύρει την NOTAM της ύστερα από διεθνείς αντιδράσεις καθώς προκαλούσε πρόβλημα στην διεθνή αεροναυτιλία και προσέκρουε στο Διεθνές Δίκαιο.
Η έννοια της κυριαρχίας (sovereignty) είναι βαρυσήμαντη στις Διεθνείς Σχέσεις και στο Διεθνές Δίκαιο, αν και ίσως είναι δύσκολη να αποσαφηνιστεί ακριβώς ή μπορεί να χρησιμοποιείται εσφαλμένα ή καταχρηστικά στον δημόσιο λόγο.
Γενικά, συνεισφορές στον ορισμό της κυριαρχίας έχουν κάνει, μεταξύ άλλων, οι Τ. Χόμπς και Ζαν Ζακ Ρουσσώ στα έργα τους Λεβιάθαν και Κοινωνικό Συμβόλαιο αντίστοιχα, ενώ η σύγχρονη έννοια του ορισμού πηγάζει από την Συνθήκη της Βεστφαλίας (1648).
Με απλά λόγια, όπου ένα κράτος έχει κυριαρχία ασκεί τις εξουσίες του, δηλαδή την εκτελεστική, νομοθετική και δικαστική, ενώ η κυριαρχία είναι πλήρης (σε όλο το εύρος της περιοχής και όχι μερικώς) και απόλυτη (δηλαδή ασκείται μόνο και αποκλειστικά από ένα κράτος για μια περιοχή και όχι από άλλο κράτος/η, αλλιώς θα ήταν συντρέχουσα).
Έτσι, στην περίπτωση του FIR, το κράτος δεν ασκεί πλήρη κυριαρχία, το FIR δεν ταυτίζεται και εξομοιώνεται με την επικράτειας ενός κράτους. Συνεπώς, το κράτος ασκεί απλώς ορισμένα κυριαρχικά δικαιώματα επί αυτής, όπως συμβαίνει με την ΑΟΖ ή την Υφαλοκρηπίδα.
Απαραίτητη διάκριση πρέπει να γίνει λοιπόν ανάμεσα σε αυτές τις τρεις ζώνες (FIR, AOZ, Υφαλοκρηπίδα) και τις ζώνες του Εθνικού Εναέριου Χώρου και των Χωρικών Υδάτων, όπου η πλήρη κυριαρχία που ασκεί ένα κράτος σε αυτές τις δύο, εξομοιώνεται με την κυριαρχία επί του εδάφους.
πηγή: huffpost
